Een spreidingsdiagram is een grafiek waarmee een relatie tussen twee continue variabelen wordt weergegeven. Deze relatie kan afwezig, deels aanwezig (lineair of niet-lineair) of (heel) sterk zijn. Bij twist of twijfel, of indien de belangen groot zijn, adviseren wij vaak om verder te analyseren, en derhalve een hypothesetoets zoals regressieanalyse in te zetten. Hiermee kun je beoordelen of een visueel mogelijke relatie wel of niet toevallig is.
Bedenk dat er meestal grafiekopties zijn, zoals kleuropties of een (regressie)lijn in de grafiek weergeven (om een eventuele relatie makkelijker te zien).
Spreidingsdiagram aanpak
- Verzamel ‘gepaarde data’, dat wil zeggen dat je aan een statistische eenheid minimaal twee continue variabelen meet (bijvoorbeeld lengte en gewicht van testpersonen)
- Plaats de gepaarde waarden enerzijds verticaal op de Y-as (de te verbeteren variabele Y) en anderzijds op de horizontale X-as (de mogelijk ‘oorzakelijke’ variabele X)
- Interpreteer de waarden en (lineair) patroon in de grafiek. Lijkt er een verband?
Synoniem van een spreidingsdiagram
In het Engels: Scatterplot. Een spreidingsdiagram heet ook wel puntendiagram.
Duur van het maken van een spreidingsdiagram
Een spreidingsdiagram is digitaal snel te maken. Indien de data digitaal direct beschikbaar is, is dat in seconden te maken. Ervaring met statistische software is wel nodig. Vaak is het verzamelen, juist opzetten en gereedmaken van data wel tijdrovend.
Spreidingsdiagram voorbeeld
Onderstaande voorbeelden geven typisch relaties of patronen weer, zoals “geen relatie”, een “positieve lineaire relatie”, een “negatieve lineaire relatie” of een “niet lineaire relatie”. De diverse voorbeelden zijn respectievelijk:
- Uit de logistiek (tijdig leveren van orders, versus missende onderdelen per week)
- Lichaamsmetingen (rechter armlengte versus lengte van personen)
- Budgetbesparing en ziektepercentage per maand (data van een jaar lang)
- Waterpolo team (aantal doelpunten personen versus hun ervaring)
