De (h)erkenning van elkaars kwaliteiten of karaktereigenschappen kan goed helpen voor een gezonde psychologische veiligheid in (project)teams. En dat helpt weer als team om goed te functioneren en om te verbeteren binnen organisaties.
“De bruikbaarheid van Big 5 gaat hierbij verder dan bijvoorbeeld minder gevalideerde alternatieven zoals DISC of MBTI.”- Marcus Bergman
Je kan met uitkomsten van Big 5 tests bijvoorbeeld ook kijken of iemand een grote kans heeft om succesvol te zijn bij nauwgezet werk, zoals wat een chirurg doet. Maar ook of een groep mensen überhaupt de Lean samenwerkingsoplossing 5S (voor een veilig en efficiënte werkplek) op korte termijn naar een hoog niveau kunnen brengen. Over 5S ging een eerder gepubliceerde blog van ons.
Maar nu eerst een reflectievraag: hoe omschrijf jij je persoonlijkheid in kenmerken?
Schrijf eens in enkele (tref)woorden wat jouw persoonlijkheid kenmerkt.
Ben jij typisch …., …, …, … en … ?
Ben jij bijvoorbeeld openstaand voor nieuwe inzichten of meer traditioneel? Ben je juist secuur, of wat slordig? Ben jij energiek in groepen, of meer solistisch? Wordt je lief, meegaand of juist wel eens horkerig genoemd? Openstaand voor nieuwe inzichten of meer traditioneel? Heb je wel eens paniekaanvallen, driftbuien of ben jij juist altijd die ‘rots-in-de-branding’? Ik denk dat je (u) best tot vijf of zelfs tien typische kenmerken kunt komen.
Bij al jouw trefwoorden of kenmerken, zullen er ook wel zijn, die heel erg op elkaar lijken. Synoniemen. Zoals: openstaand, onbekrompen en ruimdenkend, die door velen als vergelijkbaar worden gezien.
Misschien, als je alle kenmerken samenvoegt, synthetiseert, categoriseert of clustert (bent u daar nog 😉?) tot hoofdkenmerken, kom je mogelijk uiteindelijk tot één, drie of zelfs vijf categorieën?
Voorbeeld van de Big Five persoonlijkheidstest
Om mij als voorbeeld te nemen: bij mij denken velen dat ik energiek ben. En ik maak makkelijk een praatje met een ‘wildvreemde’. Feestjes of evenementen geven me vaak (veel) energie. Velen zullen dan zeggen dat ik een Extravert ben. Dat is dan één hoofdcategorie van de genoemde kenmerken. En zo kan ik doorgaan.
Meestal is het ene kenmerk van jou als persoon (veel) duidelijker dan een ander. Vast ook wel volgens anderen.
Die extraverte kant hoor ik vaker. Behalve van mijn familie. Zij vinden dan weer wel dat ik netjes kan werken, gestructureerd ben zoals met agenda’s en projecten werk. Maar weer niet zo flexibel. Mijn vrouw denkt daar soms weer heel anders over. Maar dat zegt ook wel iets over al hun eigenschappen denk ik dan. Alles is in die zin relatief. Als mijn vrouw bijvoorbeeld heel erg nauwgezet of gedisciplineerd kan werken, dan zal zij daar misschien wat hoger in scoren dan ik. En dat ik dan vervolgens hierin hoger scoor dan veel familieleden (via mijn moeders kant), dan verklaart dat deze eigenschappen vanuit hun bezien.
Taalwetenschappers en psychologen zijn na vele decennia in de vorige eeuw gekomen op vijf hoofdcategorieën van persoonlijke kenmerken. Oftewel: vijf ‘grote’ groepen eigenschappen zijn er om je persoonlijkheid te duiden. Vandaar de naam: “BIG FIVE” of “Big 5”.
In de Nederlandse taal zijn er denk ik duizenden persoonlijkheidskenmerken of kwalificaties (niet voor wat uiterlijk of leeftijd betreft, maar inzake gedrag of overkomen!) die je in deze vijf kan indelen. Het merendeel van deze kwalificaties zijn overigens negatief, maar dat mag de pret niet drukken 😉.
Hoe werkt de Big 5 persoonlijkheidstest
In de wereld van de psychologie zijn persoonlijkheidstypes een boeiend onderwerp. Een van de invloedrijkste en wetenschappelijk erkend persoonlijkheidsmodel is de Big 5. Dit model biedt een structuur om het menselijk gedrag en persoonlijkheidskenmerken beter te begrijpen. Deze persoonlijkheidseigenschappen zijn onder te verdelen in vijf ‘grote’ dimensies.
De term Big 5 werd in 1981 door Lewis Goldberg bedacht. De Big 5 is oorspronkelijk gebaseerd op Amerikaans taalonderzoek naar het gebruik van alle bijvoeglijk naamwoorden waarmee proefpersonen het karakter van een hun bekend persoon beschreven. Later is dit onderzoek in verschillende, meest westerse, talen herhaald en ook met meer woordsoorten. Ook Nederlands taalonderzoek (o.a. Hofstee van de Rijksuniversiteit Groningen) heeft serieus bijgedragen aan de Big 5.
Ook hebben psychologen parallel hieraan veel vragenlijsten opgesteld om persoonlijkheden te duiden, waar ook weer vijf factoren uit kwamen. Het zogenaamde Five-Factor Model (FFM). Dit model is meer en meer ‘samengesmolten’ met de Big 5 anno nu, maar dat terzijde.
De Big 5 theorie onderscheidt dus vijf hoofddimensies van persoonlijkheidstrekken. Het gaat om de mate van:
- Openheid voor ervaringen/ kennis (nieuwsgierig) versus geslotenheid
- Consciëntieusheid (nauwkeurig of secuur zijn) versus laksheid
- Extraversie (extravert zijn) versus introversie
- Aangenaamheid versus niet-meegaand
- Nerveusheid versus emotionele stabiliteit
Samengevoegd heten ze ook wel OCEAN. In de Engelstalige literatuur: Openness, Conscientieusness, Extraversion, Agreeableness en Neurotism.
Deze vijf dimensies hebben niet noodzakelijk evenveel gewicht in wetenschappelijk onderzoek of allemaal goed voor managers te gebruiken.
De drie factoren ‘Extraversie’, ‘Aangenaamheid’ en ‘Secuur zijn’ (Consciëntieusheid), zijn tot nu toe in zeker 12 talen terug te vinden en blijken goed te gebruiken (voor bijvoorbeeld voorspellingen of adviezen in loopbaan of carrière). Ook kan een extreme score van bepaalde categorieën voor psychologisch onderzoek interessant zijn. Maar goed, er is nog genoeg onderzoek te doen in deze. Of in te zetten voor diverse verbeterprojecten of teamontwikkelingen.
De Big 5 biedt dus niet alleen inzicht in individuele persoonlijkheden, en gelukkig is het, in tegenstelling misschien tot sommige alternatieven, veel meer dan een horoscoop die op basis van geboortedatum mensen indeelt. Maar het wordt dus ook meer en meer gebruikt in diverse (zakelijke) toepassingen, zoals personeelsselectie (en ja, ook bij arbeidskrapte), coaching, advies en zelfs (psycho)therapie op basis van wetenschappelijke inzichten of aangetoonde correlaties.
De Big 5 persoonlijkheidstest uitgewerkt
In meer detail wordt OCEAN ofwel de Big 5 hier uitgewerkt:
- Openheid voor Ervaring/ kennis: openheid weerspiegelt de bereidheid om nieuwe ideeën te omarmen, creativiteit en nieuwsgierigheid. Mensen met een hoge score zijn vaak fantasierijk, creatief en open voor diverse ervaringen, terwijl degenen met een lage score de voorkeur geven aan bekende routines en traditionele ideeën.
- Consciëntieusheid (Gedisciplineerd zijn): hierbij gaat het om organisatie, verantwoordelijkheid en betrouwbaarheid. Consciëntieuze individuen zijn doelgericht, georganiseerd en betrouwbaar, terwijl minder consciëntieuze mensen minder gefocust op details zijn.
- Extraversie (Contactgericht): deze dimensie meet de mate waarin iemand sociaal, enthousiast en assertief is. Extraverte individuen gedijen in sociale evenementen/ situaties, zoeken naar opwinding en zijn vaak energiek en optimistisch. Aan de andere kant voelen introverte mensen zich meer op hun gemak in rustigere omgevingen, zijn bedachtzaam en hebben tijd voor zichzelf nodig om op te laden.
- Aangenaamheid (Meegaandheid): deze dimensie evalueert de vriendelijkheid, medeleven en coöperatieve aard van een persoon. Mensen met een hoge score op aangenaamheid zijn doorgaans warm, zorgzaam en betrokken bij anderen. Lage scores duiden op meer competitieve en onafhankelijke neigingen.
- Neurotisch zijn (Emotionele instabiliteit): deze dimensie meet emotionele stabiliteit versus emotionele instabiliteit. Personen met een lage score zijn over het algemeen kalm, zelfverzekerd en veerkrachtig onder stress. Hoge scores duiden op meer angst, stemmingswisselingen en impulsievere reacties.
Kortom: na veel studies in meerdere landen en talen kwamen onderzoekers uiteindelijk uit op vijf gegroepeerde persoonlijkheidstrekken die de meeste menselijke gedragseigenschappen omvatten.
Voorbeeld van Big 5 persoonlijkheidsvragen
Elk van deze vijf OCEAN dimensies heeft een bereik dat zich uitstrekt tussen 1 tot 100%. Je kunt gevalideerde testen van 20, 120 tot zelfs 300 vragen invullen voor alle OCEAN dimensies tezamen.
Een voorbeeld van een select aantal vragen is de hier bijgevoegde 20 vragen die je als minimum test kunt inzetten. Je vult per vraag in of je er “helemaal mee oneens”, “enigszins oneens”, “neutraal”, “enigszins eens” of “helemaal mee eens” bent. Per vraag levert dat dan een waarde op voor een OCEAN dimensies.
Hieronder zijn twintig (20) voorbeeldvragen te lezen, welke in de IPIP-NEO vragenlijst die door de Rijksuniversiteit van Groningen (RUG) terugkeren.
Meer (120) vragen, in plaats van bovenstaande 20, in het Nederlands zijn te vinden op de website: https://ipip.ori.org/DutchIPIP-NEO-120.htm
Ik bleek na invulling van deze test met 120 vragen bij Extraversie een procentuele score van meer dan 90% te hebben in de zogenaamde IPIP NEO test van de Universiteit van Groningen. Dat betekende dat ik in de top 10% van extraverte mensen hoorde uit miljoenen mensen. De grap was, dat mijn broer en mijn moeder een nog veel hogere score bleken te hebben! Maar als ik zeg dat ik vroeger “de rustigste thuis was”, vallen sommige mensen bijna letterlijk van hun stoel. Zij die versteld staan dat ik de rustigste thuis was, scoren denk ik (veel) lager op de dimensie Extraversie.
Nogmaals: waarom is de Big 5 interessant voor projectleiders, managers of verbeteraars?
De (h)erkenning van elkaars kwaliteiten of eigenschappen kan goed helpen voor een gezonde psychologische veiligheid in (project)teams. En dat helpt weer als team om te (helpen) verbeteren binnen organisaties.
Je kan met Big 5 scores bijvoorbeeld ook kijken of iemand een grote kans heeft om succesvol te zijn bij nauwgezet werk. Maar ook of je met een groep mensen überhaupt erg goed veilig kunt werken in een bepaalde situatie (denk aan de samenwerkingsoplossing 5S voor een veilig en efficiënte werkplek).
“Ik ken een Logistiek dienstverlener waar inbound last had van beschadigingen en (bijna)ongelukken, zoals botsingen door een pallettruck. Nadat ze een screening van inhuur en nieuwe medewerkers hadden ingevoerd door te kijken naar nauwkeurig werken en veilig rijden, gingen het aantal botsingen (inclusief reparatiewerk) flink omlaag.”- Marcus Bergman
Of kijken of je start-up een redelijker (!) kans heeft om succesvol te worden op basis van je founding farther(s), zoals bijgevoegd artikel mooi aankaart. Bij LSSP, ons bedrijf, zat dat gelukkig wel goed 😉.
Misschien heb jij ook interesse om de Black Belt Training of Inhuis Training met de Big 5 erin te volgen? Of in een vrijblijvend kopje koffie?
